نارنج سبز سیاسی اجتماعی تحلیلی
بررسی مطبوعات و نشریات فارسی زباننارنج سبز سیاسی اجتماعی تحلیلی
بررسی مطبوعات و نشریات فارسی زبانزیباکلام: وزارت علوم منتخب دانشگاهها نیست-شفاف
صادق زیباکلام عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به نقد و بررسی وضعیت فعلی آموزش عالی در ایران پرداخت و بر اساس دیدگاه خود افق‌هایی برای آینده علوم انسانی در کشور ترسیم کرد.
* علم را باید از سیاست جدا کرد
وی در ابتدای این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که چه رویکردهایی باید از سوی آموزش عالی دنبال شود؟ با بیان اینکه اولین گامی که باید آموزش عالی بردارد این است که علم از سیاست جدا شود، اظهار داشت: متاسفانه در ایران علم تابع سیاست بوده و خط و مشی‌های ایدئولوژیک، دولتی، حکومتی و سیاسی جهتگیریهای علمی، رویکرد دانشگاهها و برنامه‌های آموزشی را رقم می‌زند.
وی اضافه کرد: اولین گام مثبتی که باید در آموزش عالی برداشته شود این است که آموزش عالی کشور ملعبه دست جریانات سیاسی و خط و مشی‌های سیاسی و جهتگیریهای سیاسی نباشد.
* آموزش عالی در دست اساتید دانشگاهها باشد
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه در گام‌های بعدی باید دخالت ارگان‌ها و نهادهای بیرون دانشگاه مانند وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی تا جایی که امکان دارد کمتر شود، خاطرنشان کرد: همان‌طور که شاهدش بودیم، دخالت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم در امور دانشگاهها و آموزش عالی کشور چون از خاستگاه سیاسی برخواسته و متاثر از جهتگیریهای سیاسی است، متاسفانه اجازه نمی‌دهد که امور آموزش عالی در دست اساتید دانشگاهها باشد.
* در کشورهای توسعه یافته چیزی به نام وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی، آموزش عالی را در دست ندارد
زیباکلام با اشاره به اینکه در کشورهای توسعه یافته چیزی به نام وزارت علوم و نهادی به نام شورای عالی انقلاب فرهنگی زمام آموزش عالی، تحقیقات و دانشگاهها را در دست ندارد، تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته امور دانشگاهها و آموزش عالی و هر امر دیگر که به دانشگاه و آموزش عالی مرتبط می‌شود، توسط خود دانشگاهها انجام می‌شود و هیچ ارگان از بیرون دانشگاه یا نهادی یا مقامی مسئله‌ای را به دانشگاهها دیکته نمی‌کند.
* امور دانشگاهها به دست اساتید معمم و محقق خود دانشگاهها بیفتد
وی با بیان اینکه تاکنون روشی برخلاف آنچه در بالا ذکر شد در کشورها اجرا شده است، تصریح کرد: البته باید از این پس به این سمت برویم تا امور دانشگاهها به دست اساتید معمم و محقق خود دانشگاهها بیفتد.
این استاد دانشگاه تهران با یادآوری اینکه زمانی که دولت اصلاح سر کار می‌آید، یک سری جهت‌گیری‌ها در مورد دانشگاهها از سوی این دولت دنبال می‌شود، گفت: در زمان هاشمی رفسنجانی هم جهتگیریهای دیگری در مورد دانشگاهها دنبال شد.
زیباکلام اضافه کرد: در 5 و نیم سال گذشته که اصولگرایان سرکار آمدند هم جهتگیریهای جدیدی در آموزش عالی کشور پیگیری شد.
* امور دانشگاهها ملعبه دست سیاستمداران بیرون دانشگاه است
وی با ابراز تاسف نسبت به اینکه امور دانشگاهها ملعبه دست سیاستمداران بیرون دانشگاه است، این مسئله را ایجاد کننده بزرگترین مشکلات برای دانشگاهها و آموزش عالی کشور توصیف کرد.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران همچنین گفت: بحث‌هایی در مورد بومی سازی که توسط دولت دهم و شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده و بحث اسلامی کردن علوم انسانی که باز هم توسط این دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده است، یا بحث برگزاری متمرکز آزمون دکترا از جمله مسائلی است که ما به آن مبتلا هستیم.
* وزارت علوم منتخب دانشگاهها نیست
زیباکلام با تاکید مجدد بر این نکته که نهادهای بیرون از دانشگاهها، صاحب صلاحیت برای تصمیم‌گیری در مورد دانشگاهها نیستند، گفت: وزارت علوم منتخب دانشگاهها نیست بلکه منتخب رئیس جمهور است.
* شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتباطی با دانشگاهها ندارد
وی ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی هم ارتباطی با دانشگاهها ندارد؛ این شورا یک مجموعه‌ای است که منتخب رهبری بوده و با توجه به ملاحظات سیاسی و عقیدتی انتخاب می‌شوند، نه روی ملاحظات علمی و تجربیات پژوهشی.
این استاد دانشگاه تهران همچنین تاکید کرد که وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی زمانی که بخواهند در خصوص آموزش عالی قضاوت کنند، حاصل مثبتی در پی نخواهد داشت.
زیباکلام ادامه گفت‌وگویش با فارس را به صحبت در خصوص علوم انسانی و مباحث پیرامون آن اختصاص داد.
* در ایران دچار عقبماندگی علمی هستیم
وی با بیان اینکه ما مشکلی در علوم انسانی نداریم، اظهار داشت: آنچه ما در ایران به آن مبتلاییم عقبماندگی علمی است که این عقبماندگی علمی در کشور، بخشی از عقبماندگی تاریخی جامعه ایران است.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: نمی‌شود جامعه‌ای صادرات زیادی داشته باشد و در صنعت پیشرفته باشد، در تکنولوژی، مخابرات و کشاورزی پیشرفته باشد اما علم در آن جامعه پیشرفتی نکرده باشد.
زیباکلام با بیان اینکه مسائل ذکر شده در بالا شانه به شانه یکدیگر بوده و دست در دست یکدیگر دارند، خاطرنشان کرد: صنعت ایران عقب است؛ یعنی صادرات ایران و محصولات ایران به هیچ وجه نمی‌تواند در بازارهای جهانی جایی داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه مقایسه تعداد مقالات علمی که از اساتید دانشگاه‌های ایران در ژورنال‌ها و فصل‌نامه‌های معتبر دنیا چاپ می‌شود با کشورهایی مانند هند، ترکیه و برزیل نشان دهنده آمار پائین‌تر ایران است، اظهار داشت: تمامی این مسائل حکایت از این دارد که جامعه ایران از لحاظ علمی جامعه پیشرفته‌ای نیست؛ درست به همان صورت که صنعت ما پیشرفته نیست.
* ایران در حوزه علوم انسانی علمی و پیشرفته نیست
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه جامعه ایران از لحاظ علمی جامعه توانمند و پیشرفته‌ای نیست، تصریح کرد: این عدم پیشرفت شامل علوم انسانی هم می‌شود؛ یعنی جامعه ما در حوزه علوم انسانی هم جامعه علمی و پیشرفته‌ای نیست.
زیباکلام اضافه کرد: مشخصه اول این است که ما در دنیا فصل‌نامه‌ها و ژورنال‌های معتبری در علوم سیاسی، مدیریت، روانشناسی و .. داریم و باید پرسید که در مدت 50 سال گذشته از اساتید علوم انسانی ایران در این فصل‌نامه‌های معتبر بین‌المللی چه تعداد مقاله به چاپ رسیده است؟
وی مشخصه دوم را انجام تحقیقات ارزنده آکادمیک و دانشگاهی در کشور در خصوص مسائل و تحولات ایران عنوان کرد و گفت: بنده کاری به مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای ندارم و فقط در خصوص ایران صحبت می‌کنم؛ به طور مثال در رویدادهای مهم تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و فرهنگی که در مدت یک صد سال گذشته در کشور رخ داد، اساتید علوم انسانی چقدر کار ارزنده، اورجینال و بکر انجام دادند؟ پاسخ این پرسش‌ها یعنی عقبماندگی در حوزه علوم انسانی.
* علوم انسانی در ایران عقب‌مانده و درمانده است
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: صورت مسئله این نیست که علوم انسانی ما شرقی، غربی، اسلامی یا مسیحی باشد؛ بلکه علوم انسانی به این معنا یعنی ایدئولوژیک معنا ندارد و اشکال اساسی این است که علوم انسانی در ایران عقب‌مانده و درمانده است.
* اگر به دنبال مقصر باشیم به جایی نمی‌رسیم
زیباکلام در پاسخ به این سوال که سهم اساتید دانشگاهها در این عقبماندگی چقدر است؟ اظهار داشت: اگر دولت اساتید را مقصر دانسته و اساتید هم دولت را مقصر معرفی کنند و هر 2 آنها شورای عالی انقلاب فرهنگی را مقصر بدانند و شورا نیز جهاد دانشگاهی را مقصر معرفی کند به جایی نمی‌رسیم.
وی اضافه کرد: در گام اول باید صورت مسئله را بپذیریم و با زدن حرف‌های بزرگ و حرف‌های درشت و قشنگ تصور نکنیم که از نظر علمی پیشرفته هستیم؛ در نتیجه در مرحله اول باید مشکل و درد را بپذیریم، دقیقا مانند انسانی که باید بپذیرد بیمار است و بعد از آن نزد دکتر برود.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه انسان تا نپذیرد که بیمار است نزد دکتر نمی‌رود، خاطرنشان کرد: در ابتدا باید وضعیت علوم انسانی در بهمن 1389 را بررسی کرده و در نهایت شهامت پذیرش حقیقت را داشته باشیم.
زیباکلام وضعیت علوم انسانی در ایران را فوق‌العاده عقب و درمانده توصیف کرد و با بیان اینکه علوم انسانی در ایران چیزی از خود ندارد، گفت: اگر وجود این ضعف‌ها را بپذیریم، مسئله بعدی یافتن پاسخ این سوالات می‌شود که چرا این شرایط به وجود آمده است؟ آیا مقصر دانشگاهها بودند؟ آیا مقصر اساتید بودند؟ شورای عالی انقلاب فرهنگی مقصر است یا دولت؟ و یا رژیم شاهنشاهی؟
* دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی به تنهایی توانایی حل مشکلات فعلی را ندارند
وی یافتن پاسخ پرسش‌‌های ذکر شده را باعث مشخص شدن دلایل عقیم ماندن علوم انسانی در جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد و گفت که به هیچ وجه دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌توانند این مسائل را به تنهایی حل کنند.
این استاد دانشگاه افزود: اکنون نزدیک 32 سال از انقلاب گذشته و 30 سال هم از تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌گذرد و باید پرسید که ظرف این 32 و 30 سال نهادهایی مثل وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی چقدر تاثیر داشته‌اند؟
زیباکلام علت عدم موفقیت وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی را همکاری نکردن این 2 نهاد با اساتید توصیف کرد و ادامه داد: تاکنون شورای عالی انقلاب فرهنگی جزیره‌ای برای خود بوده و وزارت علوم هم تشکیلاتی برای خود داشته و زیر نظر دولت وقت اداره می‌شده است؛ اساتید نیز مجموعه‌ای برای خودشان بودند.
وی در پایان با بیان اینکه همواره شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم خود را عقل کل می‌دانستند و سیاست‌هایی را تصویب و ابلاغ کردند، خاطرنشان کرد: چون این سیاست‌ها بدون بررسی و مطالعه و همراهی و همیاری، دانشگاه بوده و سیاست‌هایی بوده که در خلاء و با اهداف سیاسی گرفته شده است، هیچ حاصلی در پی نداشت.
http://shafaf.ir/fa/pages/?cid=42701
